Do Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) trafia coraz więcej polskich spraw, co sprawia, że instytucje te stają się bliższe uczestnikom polskiego obrotu prawnego. Nadal jednak w sytuacji, gdy krajowy podmiot prawny zarówno osoba fizyczna jak i prawna, prowadząca jak i nieprowadząca działalności gospodarczej, gdy staje zwłaszcza po raz pierwszy przed perspektywą rozstrzygnięcia jego problemów przed sądami w Luksemburgu i Strasburgu, problemem, który doskwiera jej najbardziej, jest znalezienie najbliższego kompetentnego prawnika z "europejskim" doświadczeniem. Pomocą w rozwiązaniu tego problemu mogą być tegoroczne raporty dotyczące aktywności polskich prawników przed sądami europejskimi, które między innymi pokazują, gdzie - w których miastach i województwach - można spotkać pełnomocników, którzy już występowali w imieniu swoich klientów przed tymi sądami.
Szczegółowe informacje na temat "europejskich" prawników na mapie Polski pochodzą z trzech raportów: "Polscy prawnicy przed ETPC: 1994-2024", "Polscy prawnicy przed TSUE: 2004-2024" oraz "Polskie sprawy podatkowe przed TSUE 2004-2024", przygotowywanych od kilku już lat przez Redakcję LEX Wolters Kluwer Polska, dostępnych w programie LEX Prawo Europejskie.
Polscy prawnicy przed ETPC
Najwięcej danych i to najbardziej szczegółowych zawiera raport "Polscy prawnicy przed ETPC: 1994-2024". Wynika z niego, co nie jest specjalnym zaskoczeniem, że pełnomocnicy, których wybierają skarżący, pochodzą przede wszystkim z największych aglomeracji. Niespodzianką jest natomiast to, że w raporcie można znaleźć również prawników z mniejszych miejscowości. W raporcie przeważają, oczywiście, prawnicy z Warszawy (246 pełnomocników), na drugim miejscu jest Trójmiasto (58 pełnomocników), na trzecim - Kraków (56 pełnomocników). W pierwszej dziesiątce jest jeszcze 6 innych miast wojewódzkich: Łódź (51), Poznań (51), Wrocław (51), Katowice (39), Szczecin (27) i Lublin (25) oraz niebędąca miastem wojewódzkim Częstochowa (14). Za nimi znaleźć można: duże miasta powyżej 100 tys. mieszkańców, zarówno wojewódzkie jak i niewojewódzkie, takie jak Bielsko-Biała (13), Rzeszów (12), Olsztyn (10), Bydgoszcz (10), Białystok (10), Toruń (9), Zielona Góra (9), Opole (6), Sosnowiec (6), czy Koszalin (5), ale także mniejsze miasta takie jak chociażby Żary (4), Brzeg (3) czy Żywiec (3).
Jeśli chodzi o poszczególne województwa, to, jak łatwo się domyśleć, największy wybór wśród pełnomocników, którzy już wystąpili przed ETPC, znaleźć można w województwie mazowieckim (264 prawników). Drugie w kolejności jest województwo śląskie (104 prawników). Następna w kolejności jest grupa województw z liczbą prawników przekraczającą liczbę 50: pomorskie (71), dolnośląskie (70), wielkopolskie (66), łódzkie (62) i małopolskie (62). Powyżej 20 prawników "mają" województwa: zachodniopomorskie (36) i lubelskie (30) i kujawsko-pomorskie (23). Powyżej 10 - województwa: podkarpackie (19), lubuskie (18), opolskie (15), warmińsko-mazurskie (13) oraz podlaskie (13). Stawkę zamyka województwo świętokrzyskie (5).
Jeśli chodzi o liderów w poszczególnych województwach, to ponieważ ich lista zajmuje dużą objętość, została ona zaprezentowana w osobnym artykule pt. "Doświadczeni polscy prawnicy od praw człowieka. Wskazany artykuł przedstawia czynnych zawodowo prawników (adwokatów, radców prawnych, innych pełnomocników specjalistów), którzy dotychczas występowali najczęściej przed Trybunałem w Strasburgu podzielonych na wszystkie 16 województw.
Polscy prawnicy przed TSUE
Raport "Polscy prawnicy przed TSUE" nie daje takich możliwości prezentowania, a zwłaszcza porównywania danych dotyczących lokalizacji prawników na mapie Polski, jak to jest w przypadku raportu "Polscy prawnicy przed ETPC". Wynika to z kilku czynników. Po pierwsze, prawników, którzy kiedykolwiek wystąpili przed TSUE, jest znacznie mniej niż prawników, którzy wystąpili przed ETPC (560 do 874). Po drugie prawników "luksemburskich" (od siedziby TSUE - Luksemburga) nie można traktować en bloc w takim samym stopniu jak prawników "strasburskich" (od siedziby ETPC - Strasburg), gdyż należy uwzględnić w znacznie większym zakresie ich specjalizacje, co dodatkowo zmniejsza możliwości dokonywania analiz porównawczych opartych na kryterium ilościowym. Co więcej, w niektórych przypadkach do kryterium specjalizacji należy włączyć dodatkowo czynnik reprezentowania konkretnej strony w sporze (patrz: specjalizacja dotycząca kredytów frankowych).
Z powyższych względów w zestawieniu prawników występujących przed TSUE podzielonych pod kątem ich lokalizacji na mapie naszego kraju przedstawieni zostaną pełnomocnicy, którzy brali udział w trzech rodzajach spraw: po pierwsze - dotyczących podatków, po drugie - własności przemysłowej i po trzecie - kredytów frankowych.
Polscy prawnicy przed TSUE w sprawach podatkowych
Jeśli chodzi o miejscowości, gdzie znaleźć można polskich prawników, którzy występowali przed TSUE w sprawach podatkowych, to bezapelacyjnym liderem jest Warszawa. Znaleźć tu można aż 53 z 92 wszystkich prawników z tego rodzaju doświadczeniem (58 proc.), przy czym 14 (15 proc.) ma doświadczenie w więcej niż jednej sprawie. Są to między innymi, wymieniając tylko tych najaktywniejszych:
- doradca podatkowy Jerzy Martini (7 spraw)
- radca prawny i doradca podatkowy Lesław Mazur (4 sprawy) oraz
- doradca podatkowy Tomasz Michalik (4 sprawy).
Drugim w kolejności miastem jest Wrocław z 11 prawnikami, spośród których 3 ma doświadczenie w więcej niż w jednej sprawie. Są to:
- radczyni prawna Agnieszka Januszkiewicz (2 sprawy)
- adwokat Krzysztof Kocowski (2 sprawy) i
- doradczyni podatkowa Izabela Rymanowska (2 sprawy).
Trzecim w kolejności miastem jest Poznań z 6 prawnikami, ale żaden z nich nie dysponuje doświadczeniem w więcej niż jednej sprawie.
Kolejne miasto to: Łódź z 5 prawnikami, spośród których dwóch -
- adwokat Tomasz Grzejszczak (3 sprawy) i
- adwokat Jacek Skrzydło (3 sprawy) -
brało udział w więcej niż jednej sprawie.
Następne są Kraków (z 3 prawnikami) i Katowice (z 2 prawnikami), z tym że w obu miastach wszyscy prawnicy wystąpili przed TSUE tylko raz.
Listę miejscowości z więcej niż jednym prawnikiem, który wystąpił przed TSUE, zamykają Szczecin i Toruń, z 2 specjalistami podatkowymi, którzy wystąpili przed TSUE. Oba miasta mogą pochwalić się prawnikami, którzy prowadzili więcej niż jedną podatkową sprawę przed TSUE. Są to, odpowiednio:
- doradca podatkowy Adam Bartosiewicz (2 sprawy) oraz
- radca prawny Marek Kalinowski (2 sprawy).
Polscy prawnicy przed TSUE w sprawach dotyczących własności przemysłowej
W przypadku prawników, którzy występowali przed TSUE w sprawach dotyczących własności przemysłowej, ponownie liderem jest Warszawa, choć procentowo prawnicy ze stolicy wyglądają w tym zakresie nieco gorzej niż w przypadku podatków (w stolicy jest "tylko" 55 ze 122 wszystkich prawników z tego rodzaju doświadczeniem w Polsce, czyli 45 proc. w porównaniu do 58 proc. prawników "podatkowych"). Inaczej natomiast niż w przypadku prawników podatkowych (15 proc.) aż 29 prawników od własności przemysłowej (24 proc.) ma doświadczenie w więcej niż jednej sprawie. Są to między innymi, wymieniając tylko tych szczególnie aktywnych:
- adwokat i rzecznik patentowy Mariusz Kondrat (14 spraw)
- radczyni prawna i rzeczniczka patentowa Dorota Rzążewska (10 spraw)
- radca prawny Michał Siciarek (10 spraw)
- radca prawny Michał Mazurek (7 spraw)
- adwokat i rzecznik patentowy Karol Gajek (6 spraw)
- adwokat i rzecznik patentowy Tomasz Grucelski (6 spraw)
- radczyni prawna Ewa Skrzydło-Tefelska (6 spraw) oraz
- radczyni prawna Ewa Jaroszyńska-Kozłowska (5 spraw).
Drugie miejsce zajmuje Poznań z 12 prawnikami. W przypadku stolicy Wielkopolski tylko trzech pełnomocników ma doświadczenie w więcej niż w jednej sprawie. Są to radcowie prawni:
- Joanna Gwiazdowska (10 spraw)
- Krzysztof Jarosiński (2 sprawy) oraz
- Jan Skołuda (2 sprawy).
Trzecie miejsce przypadło Wrocławowi, w którym znaleźć można 10 ekspertów z doświadczeniem przed TSUE w sprawach dotyczących własności przemysłowej. Największym doświadczeniem we Wrocławiu cieszą się następujący prawnicy:
- radca prawny i rzecznik patentowy Tomasz Gawliczek (4 sprawy)
- radczyni prawna i rzeczniczka patentowa Ewa Gryc-Zerych (3 sprawy) oraz
- adwokat Marcin Żygadło (2 sprawy).
Kolejne miejsce okupuje Kraków z 9 prawnikami. W mieście tym można znaleźć trzech pełnomocników z doświadczeniem w więcej niż w jednej sprawie:
- adwokatkę i rzeczniczkę patentową Magdalenę Krekorę (6 spraw)
- radcę prawnego i rzecznika patentowego Jakuba Radłowskiego (6 spraw) oraz
- adwokatkę Beatę Matusiewicz-Kulig (4 sprawy).
Po Krakowie jest Lublin z 7 prawnikami. Najbardziej doświadczeni z nich to:
- radca prawny i rzecznik patentowy Ryszard Skubisz (6 spraw)
- radca prawny Jarosław Dudzik (4 sprawy) i
- adwokat Jerzy Sieklucki (2 sprawy).
Z kolei w Gdańsku wśród 5 prawników nie ma żadnego pełnomocnika z doświadczeniem w więcej niż w jednej sprawie.
Przedostatnia na liście jest Łódź z 4 prawnikami, w tym jednym - radcą prawnym Romanem Rumplem, z doświadczeniem większym niż w jednej sprawie (11 spraw).
Listę miast zamykają Katowice z 3 prawnikami, spośród których tylko jeden - adwokat Przemysław Kral - brał udział w więcej niż jednej sprawie (2 sprawy).
Polscy prawnicy przed TSUE w sprawach dotyczących kredytów frankowych
W ostatnich kilku latach do TSUE trafiło wiele spraw z Polski dotyczących kredytów frankowych. W ślad za sprawami przed unijnym Trybunałem pojawili się pełnomocnicy, specjalizujący się w tej problematyce. Chociaż ich liczba nie dorównuje liczbie pełnomocników w sprawach podatkowych i dotyczących własności przemysłowej, to warto o nich wspomnieć z dwóch powodów: po pierwsze, ze względu na znaczenie tej tematyki w naszym kraju i po drugie, by pokazać wspomniane wyżej trudności z porównywaniem danych.
Ze statystyk dotyczących pełnomocników występujących przed TSUE w tego rodzaju sprawach wynika, że ogólna liczba takich prawników wynosi 61 (dla przypomnienia, w sprawach podatkowych liczba ta wynosiła 92, a w sprawach dotyczących własności przemysłowej - 122). Jednakże, żeby móc porównywać prawidłowo dane dotyczące miejsca działalności prawników, trzeba uwzględnić jeszcze jeden element, a mianowicie - stronę, którą reprezentują pełnomocnicy w sporze, czyli albo frankowiczów albo banki. W konsekwencji, otrzymujemy dwie różne specjalizacje, z jeszcze mniejszymi wyjściowymi danymi liczbowymi do porównania: 36 prawników reprezentujących w tego rodzaju sprawach banki (w tym 12, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie) i 25 prawników reprezentujących frankowiczów (w tym 10, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie).
Na mapie Polski pełnomocników reprezentujących banki można znaleźć zasadniczo w dwóch miastach:
• w Warszawie: 30, w tym 11, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie:
- radczyni prawna Anna Cudna-Wagner (8 spraw)
- adwokat Bartosz Miąskiewicz (8 spraw)
- adwokat Łukasz Hejmej (6 spraw)
- adwokatka Alicja Szczęśniak (6 spraw)
- adwokatka Małgorzata Przygodzka (5 spraw)
- adwokat Bartosz Krużewski (3 sprawy)
- radca prawny Paweł Litwiński (2 sprawy)
- adwokatka Adelina Prokop (2 sprawy)
- radca prawny Mikołaj Pugowski (2 sprawy)
- adwokat Jakub Szewczak (2 sprawy)
- adwokat Łukasz D. Żak (2 sprawy)
oraz
• w Krakowie 3, spośród których wszyscy prawnicy pojawili się przed TSUE tylko raz.
Z kolei pełnomocników, którzy reprezentowali przed unijnym Trybunałem tylko frankowiczów, można znaleźć w Polsce w następujących miastach:
• w Warszawie: 14, w tym 4, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie:
- adwokat Wiktor Budzewski (3 sprawy)
- radca prawny Radosław Górski (2 sprawy)
- radca prawny Marek Skrobacki (2 sprawy)
- adwokat Marcin Szymański (2 sprawy)
• we Wrocławiu: 8, w tym 5, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie:
- radca prawny Wojciech Bochenek (3 sprawy)
- radca prawny Paweł Artymionek (2 sprawy)
- radca prawny Adam Citko (2 sprawy)
- radca prawny Paweł Stalski (2 sprawy)
- radca prawny Tomasz Zaremba (2 sprawy)
• w Gdyni: 1 (0) oraz
• w Toruniu: 1 (0).